Większość źródeł podaje, że ostatni występ chóru w tragedii antycznej to exodos. Czy za oboczny wariant pisowni tego słowa można przyjąć formę eksodos? Dlaczego mamy exodos, choć słowo to zapożyczone zostało od greckiego éksodos?
Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam,
Jakub Szymczak

Szanowni Państwo!
Z uprzejmą prośbą zwraca się Helena Kazancewa – wykładowca języka polskiego z Białorusi.
Mam kłopot z wyjaśnieniem moim studentom tego, jak się tworzy formy trybu rozkazującego. A właśnie co dotyczy czasowników kończących się zbiegiem spółgłosek, ostatnią z których jest spółgłoska wargowa.
W podręcznikach dla obcokrajowców, które są mi dostępne, używa się dwóch reguł:
1. Jeśli temat czasownika kończy się spółgłoską wargową, przy tworzeniu rozkaźnika temat twardnieje: zrób, kip, mów itd.
2. Jeśli temat czasownika kończy się zbiegiem spółgłosek albo nie tworzy sylaby, dodaje się sufiks –ij (-yj): rwij, śpij, drzyj, zamknij, marznij, poślij.
Wytłumaczywszy w ten sposób (byłam pewna, że powiedziałam wszystko), przy układaniu testu sprawdzającego zastosowałam między innymi czasowniki: martwić się, nakarmić, załatwić, wątpić, zrozumieć i poprosiłam o utworzenie form trybu rozkazującego od nich.
Zgłupiałam, kiedy, zacząwszy sprawdzać, zobaczyłam formy, utworzone od tych czasowników za pomocą sufiksu –ij. Studenci zrobili niby wg reguł (przynajmniej tych, które podałam), a mimo to, zrobili źle.
Może gdzieś w gramatykach jest taka reguła (której nie spotykałam, nie znam), że przy tworzeniu trybu rozkazującego sufiksu –ij nie dodaje się do tematów, zakończonych zbiegiem spółgłosek, jeżeli ostatnią spółgłoską tego zbiegu jest spółgłoską wargową? Czy ja mogę podać to studentom jako regułę, czy to jest zbieg okoliczności, i zdarzyło mi się w jednym zadaniu przez przypadek nazbierać tyle wyjątków? Czy istnieją jeszcze podobne przykłady? Może to tylko jakaś tendencja, dopiero obserwacja, którą trzeba by sprawdzić, zanim będzie się opowiadać z pewnością?
I, zresztą jak wyjaśnić sytuację z parą aspektową rozumieć – zrozumieć, gdzie oba czasowniki należą do IV (III) koniugacji (poprzednie „kłopotliwe” słówka należały do II), przy czym forma rozumiej jest utworzona zgodnie z regułami od tematu 3 os. l.mn. (rozumieją), formę zrozumiej uważa się za dopuszczalną (choć miałaby być taka wg reguły), a zrozum jest formą normalną i powszechną? Co jest z czasownikiem weź (I), utworzonym od tematu weźm’, gdzie spółgłoska wargowa w wygłosie ginie? Czy to jest jedyny wyjątek, czy istnieją podobne czasowniki?
Przepraszam Państwa za kłopot i długie tłumaczenie, wiem, że zadaję chyba niełatwe pytanie. Bardzo proszę o pomoc.
Z serdeczną wdzięcznością,
Helena Kazancewa

Szanowni Państwo,
chciałbym zapytać o formy grzecznościowe odnoszące się do Boga, kiedy używamy Jego imienia – na przykład, kiedy mówimy o Jezusie. Czy istnieją sugestie językowe, czy należy mówić: Jezus (jakby po imieniu), Pan Jezus (na pan), Chrystus Jezus (używając dodatkowych określeń). Jaką formę można uznać za grzecznościową?

Pozdrawiam serdecznie
Tomasz Szczepański

Szanowni Państwo,

mam pytanie dotyczące zapisu zakresu liczb z jednostką. W chemii spotykam się z zapisem np. 1 - 10 g/l lub 1 g/l - 10 g/l lub rzadziej (1 - 10) g/l. Który z zapisów jest poprawny lub jaki jest poprawny zapis zakresu liczbowego z jednostką?

Hołd się składa, oddaje, ale w wyrażeniu w hołdzie Słowackiemu czasownik nie występuje. Trudno natomiast powiedzieć, co się robi z pamiątką, kiedy się dziecku nadaje imię na pamiątkę Słowackiego. Czy można o takim imieniu powiedzieć, że jest pamiątką Słowackiego, a o samym akcie nadania, że jest hołdem Słowackiemu (właśnie tak, tzn. z pominięciem imiesłowu, a nie hołdem oddanym Słowackiemu)?

Witam serdecznie!
Mam następujące pytanie: chciałbym się dowiedzieć, jak powinno się prawidłowo skracać imiona. Przykładowo – czy Stanisław i Władysław to S. i W., czy też St. i Wł.?
Spotkałem się z poglądem, że prawidłowe są tylko skróty jednoliterowe. Jeśli to prawda, proszę o odpowiedź, kiedy norma uległa zmianie, bo np. na dyplomie Nagrody Nobla, którą Reymont dostał w 1924, jest napisane Władysław St.
Jeśli okaże się, że skróty dwuliterowe dla niektórych imion są jednak akceptowalne, prosiłbym o przytoczenie ich wszystkich (zdaje się, że jest ich nie więcej niż kilka).
Dziękuję bardzo za wyjaśnienie moich wątpliwości.

Proszę o sprecyzowanie, kiedy, gdzie i jak używa się wykrzyknika na oznaczenie błędnej formy. Czy tylko w słownikach? Czy ma to postać !rożno, czy ! rożno (z odstępem), czy może nie ! rożno? Czy to notacja wprowadzana doraźnie w danym słowniku i różna pomiędzy słownikami, czy przeciwnie – ujednolicona, określona jakąś normą? Czy takie !rożno stosowane jest tylko jako nagłówek artykułu hasłowego, czy również w tekście ciągłym? Czy dodatkowe wyróżnienie italikami jest pożądane / potrzebne?

Od dawna nurtuje mnie pytanie, jak powinno się poprawnie wyrazić zamiar wyjazdu: do Litwy, Łotwy, Słowacji, Ukrainy czy też – jak to się powszechnie używa – na Litwę, Łotwę itd. Podobnie w wyrażeniach „Byłam w Litwie (Ukrainie)” czy też „…na Litwie (Ukrainie)”? Podejrzewam, że te drugie formy, najczęściej używane, biorą się jeszcze z czasów, kiedy nie były to samodzielne państwa i jechało się na Ukrainę tak jak na Mazury.
Proszę o wskazanie mi poprawnych form. Pozdrawiam.

Szanowni Państwo,
intrygują mnie słowa kminić i obczaić. Skąd się właściwie wzięły? Pierwsze kojarzy mi się tylko z kminkiem. Drugie ma może coś wspólnego z czajeniem i takimi zwrotami jak czaić bazę. Czy można prosić o więcej informacji odnośnie tych słów, które pojawiły się nie wiadomo skąd i kiedy i naraz zaczęły obsługiwać wiele kontekstów polszczyzny potocznej?

Z wyrazami szacunku
Czytelnik

Polskie Nagrody Filmowe (rodzimy odpowiednik Oscarów) powszechnie znane są jako Orły. Przyznaje się Orły, nominuje się do Orłów, wyjeżdża się z Orłami. Co jednak zrobić, kiedy trzeba powiedzieć, że film dostał np. dwie takie nagrody? Czytam, że Biografia Mieczysława Kosza została nagrodzona dwoma Orłami  – to byłoby logiczne, gdyby nagrodą był Orzeł, prawda? A więc...  dwoma parami Orłów? Tylko że brzmi to niezbyt zręcznie.